↓↓ Phân tích bài thơ Tôi yêu em của Pu-Skin

irc;u em" được nhắc đến lần thứ hai :

       Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng

       Lúc rụt rề, khi hậm hực lòng ghen.

Nhịp thơ nhanh hơn với những từ chỉ thời gian lúc, khi, diễn tả những trạng thái tình yêu biến đổi vổ cùng, dồn dập. Nhân vật trữ tình bộc lộ thẳng thắn tâm hồn mình : một tình yêu âm thầm, không hi vọng, vừa khẳng định lại nét âm thầm (nguyên văn : không thốt ra lời), vừa nhấn mạnh không hi vọng, như tô đậm thêm nét đặc biệt của mối tình đơn phương này. Nhưng dù vậy, tình yêu ấy vẫn diễn ra với mọi sắc thái muôn thuở : nỗi đau khổ âm thầm, niềm tuyệt vọng, sự rụt rè, lòng ghen tuông giày vò. Hai câu thơ mang tính chất thú nhận đã khơi mở những lớp tình cảm phức tạp mà rất con người dưới đáy sâu tâm hồn, sau lớp vỏ ngôn từ bình thản, điềm tĩnh thể hiện qua cách xưng hô, qua vẻ ngoài lặng lẽ, rụt rè, qua ý thức cố ghìm nén tình cảm, chí cho phép nói rằng tình yêu của mình chưa lụi tắt, nhưng thực sự là tình yêu đó vẫn đang bùng cháy mãnh liệt với mọi sắc thái quen thuộc.

Nhân vật trữ tình không ngại ngần mà trung thực bày tỏ : "khi hậm hực lòng ghen", nghĩa là tôi cũng chỉ như muôn người bình thường khác, cũng bị những tình cảm khổ đau, u ám muôn thuở trong tình yêu vò xé tâm can. Tuy nhiên, có ai đó đã từng nói, lòng ghen tuông như con rắn độc, nó bóp nghẹt trái tim. Bởi vì ghen tuông trong tình yêu dễ dẫn đến mất sáng suốt, như Mê-đê vì thù chồng mà giết chết con mình 0, như Ô-ten-lô bóp chết Đe-xđê-mô-na 0, như Len-xki thách Ô-nhê-ghin đấu súng 0, như Hoạn Thư hành hạ Thúy Kiểu 0. Liệu nhân vật trữ tình trong bài thơ có bị nỗi ghen tuông giày vò làm hạ thấp con người như vậy không?

Hai câu thơ cuối cũng là câu trả lời, vụt sáng lên một giá trị nhân văn, một tư thế cao thượng của con người đáng yêu ấy :

       Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,

       Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Cảm xúc bị dồn nén được giải toả, tuôn trào. Điệp khúc tôi yêu em được láy lại lần thứ ba với lời khẳng định bản chất của mối tình này : chân thành, đằm thắm. (Xin lưu ý, trong điệp ngữ "tôi yêu em” ở nguyên bản tiếng Nga, động từ yêu luôn được để ở thể chưa hoàn thành, điều ấy có nghĩa là ngọn lửa tình yêu trong trái tim của nhân vật trữ tình sẽ không bao giờ tắt, không bao giờ lụi tàn, nhạt phai). Chính sự chân thành, đằm thắm, không hao giờ nhạt phai ấy là cái gốc của tấm lòng cao thượng trong tình yêu này. Nó lí giải vì sao nhân vật trữ tình ở đoạn trên lại có một xử sự dịu dàng, tế nhị, trân trọng người mình yêu và đến cuối lại có một lời chúc thiêng liêng, đầy vị tha : Tôi cầu mong em có được một người yêu em cũng chân thành, đằm thắm như tôi vậy.

Có một điều tế nhị sâu xa trong hoàn cảnh trớ trêu này : Tình yêu khi không được đền đáp thường là một nỗi khổ đau, nếu ở một kẻ nhỏ nhen dễ đưa đến lòng tự ái, hận thù. Nhưng nếu đó là tình yêu của một trái tim chân thật, nhân hậu thì dù bị cự tuyệt, con người vẫn có thể có những xử sự cao thượng. Lời cầu mong cuối bài thơ cũng còn là lời nhắn nhủ của một trái tim giàu độ lượng, chở che như nhà thơ đã từng thổ lộ trong một bài thơ khác :

       Nhưng nếu gặp ngày buồn rầu đau đớn 

       Em thầm thì hãy gọi tên lên 

       Và hãy tin : vẫn còn đây một kỉ niệm 

       Em vẫn còn sống giữa một trái tim.

Chính thái độ trân trọng, tôn thờ, sùng kính, "sự thuần khiết" đối với phụ nữ đã đưa bài thơ của Pu-skin vươn tới những giá trị nhân văn cao cả trong kho tàng thơ tình nhân loại. Người ta thường nói, xu hướng vươn tới cái cao cả trong tư tưởng và tình cảm là đặc trưng cơ bản của thơ Pu-skin. Những xử sự, suy nghĩ và tinh cảm của nhân vật trữ tình trong bài thơ là những minh chứng cho điều đó.

Bài thơ đã diễn tả một tình yêu vô vọng, thấm một sắc điệu buồn, nhưng hơn hết vẫn là sự mãnh liệt và cao thượng của trái tim con người đối với một mối tình không đơm hoa kết trái. Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, không có biện pháp tu từ nào ngoài điệp ngữ "tôi yêu em". Chất thơ của bài thơ toát ra từ những xúc cảm chân thành, ghìm nén, từ những lời nói giản dị nhưng đầy thiết tha, tế nhị mà mãnh liệt, đằm thắm mà cao thượng, như Bê-ê-lin-xki từng nhận định : "Đặc điểm thơ ca Pu-skin là khả năng phát hiện trong con người mĩ cảm và lòng nhân ái, hiểu theo nghĩa là lòng kính trọng vô hạn đối với phẩm giá con người với tư cách là Con Người".

Vì lẽ đó, Tôi yêu em, từ gần hai thế kỉ nay vẫn là một trong những bài thơ tình hay nhất, không chỉ của Pu-skin mà còn của nhân loại.

---

Trang: « 1[2]

---

Đến trang: